Mjue Mwalimu Julius Kambarage Nyerere kwa undani (2025)

Tarehe ya kuzaliwa: 13 Aprili 1922
Mahali pa kuzaliwa: Butiama
Tarehe ya kifo: 14 Oktoba 1999
Rais wa kwanza wa Tanzania: Alingia ofisini 1964 - 1985
Alifuatwa na: Ali Hassan Mwinyi
Dini: Mkristo Mkatoliki

Elimu yake Chuo Kikuu cha Edinburgh - Uskoti Digrii anazoshika M.A. ya historia na uchumi. Kazi mwalimu, mwanasiasa Mengine Nyerere alikuwa mwenyekiti wa chama cha TANU na baadaye wa CCM. Mara nyingi aliitwa "Mwalimu Nyerere". Mwalimu Julius Kambarage Nyerere alikuwa rais wa kwanza wa Tanzania. Alizaliwa Butiama, mkoani Mara pembezoni mwa Ziwa Nyanza tarehe 13 Aprili, 1922.

Alifariki dunia 14 Oktoba, 1999. Aliiongoza Tanzania toka mwaka 1961 hadi mwaka 1985. Yeye ni mwasisi wa itikadi ya ujamaa na kujitegemea. Kabla ya kuingia kwenye siasa alikuwa ni mwalimu. Kazi hii ndiyo ilimpatia jina ambalo lilimkaa maisha yake yote la "Mwalimu." Mwalimu Nyerere ni kati ya viongozi wachache wa Afrika ambao wameacha madaraka kwa hiyari baada ya kutawala kwa muda mrefu. Alipostaafu urais mwaka
1985 alirudi kijijini kwake Butiama ambako aliendesha shughuli za kilimo. Aliendelea kuwa na athari kubwa
katika siasa ya Tanzania hadi kifo chake.

Maisha Ya Mwalimu
Mwalimu Julius Kambarage Nyerere alizaliwa mwaka 1922 (katika kijiji cha Butiama, wilaya ya Musoma, mkoa wa Mara, Tanzania (wakati ule: Tanganyika). Alikuwa mojawapo kati watoto 26 wa Nyerere Burito, chifu wa
kabila la Wazanaki. Alipokuwa mtoto Nyerere alichunga mifugo ya babake; katika umri wa miaka 12 aliingia shule akitembea kilomita 30 hadi Musoma. Baada ya kumaliza shule ya msingi aliendelea kusoma shule ya wamisionari Wakatoliki huko Tabora.

Katika umri wa miaka 20 alibatizwa akawa mkristo Mkatoliki hadi mwisho wa maisha yake. Mapadre wakaona akili yake wakamsaidia kusoma ualimu huko Makerere, Kampala, Uganda kuanzia 1943 - 1945.
Makerere akaanzisha tawi la Umoja wa wanafunzi Watanganyika pia amejihusisha na tawi la Tanganyika
African Association (TAA). Baada ya kumaliza masomo ya ualimu alirudi Tabora akifundisha shule ya St.Mary´s.
Mwaka 1949 alipata skolashipu ya kwenda kusoma kwenye Chuo Kikuu cha Edinburgh huko Uskoti /Uingereza
akasoma M.A. ya historia na uchumi(alikuwa mtanzania wa kwanza kusoma katika chuo kikuu cha Uingereza na mtanzania wa pili kupata shahada ya elimu ya juu nje ya Tanzania).

Aliporejea Tanganyika kutoka masomoni, Nyerere alifundisha Historia, Kingereza na Kiswahili katika shule ya
St. Francis iliyo karibu na Dar es Salaam. Mwaka 1953 alichaguliwa kuwa raisi wa chama cha Tanganyika African
Association (TAA), chama ambacho alikisaidia kukijenga alipokuwa mwanafunzi katika chuo kikuu cha Makerere.

Mwaka 1954 alikibadilisha chama cha TAA kwenda katika chama cha Tanganyika African National Union (TANU)
ambacho kilikuwa cha kisiasa zaidi kuliko TAA. Ndani ya mwaka mmoja chama cha TANU kilikuwa tayari chama cha siasa kinachoongoza Tanganyika. Uwezo wa mwl. Nyerere uliwashitua uongozi wa kikoloni na kumlazimisha Nyerere kuchagua kati ya siasa na kazi ya ualimu. Nyerere alisikika akisema kuwa alikuwa mwalimu kwa kuchagua na mwanasiasa kwa bahati mbaya.

Alijiuzuru ualimu na kuzunguka nchini Tanganyika kuzungumza na watu wa kawaida na machifu ili kuleta
muungano katika mapigano ya uhuru. Pia alizungumza kwa niaba ya TANU katika Trusteeship council na Fourth
committee ya Umoja wa Mataifa (UN) huko New York. Uwezo wake wa kimaongezi na kuunganisha watu
ulimwezesha kufanikisha Tanganyika kupata uhuru bila umwagaji wa damu. Ushirikiano mzuri aliouonyesha
aliyekuwa gavana wa wakati huo bwana Richard Turnbull ulisaidia pia kuharakisha upatikanaji wa uhuru.

Nyerere aliingia katika bunge la kikoloni mwaka 1958 na kuchaguliwa kuwa waziri mkuu mwaka 1960. Mwaka 1961 Tanganyika ilipata uhuru wake na tarehe 9/12/1961 Nyerere alichaguliwa kuwa waziri mkuu wa Tanganyika
huru na mwaka mmoja baadae Nyerere alikuwa raisi wa kwanza wa jamhuri ya Tanganyika. Nyerere alikuwa kiungo muhimu katika muungano wa Tanganyika na Zanzibar kutengeneza Tanzania baada ya mapinduzi ya Zanzibar mwaka 1964 yaliyomtoa madarakani sultani wa Zanzibar Jamshid bin Abdullah.

Sifa zake
Bado anakumbukwa na watanzania hasa wa hali ya chini kutokana na sera zake za kujali utu na ubinadamu. Pia ataendelea kukumbukwa na waafrika kote barani hasa kwa mchango wake mkubwa wakati wa harakati za kupigania uhuru katika nchi mbali mbali barani Afrika. Ni mmoja wa viongozi wachache wanaokumbukwa kwa
kutojilimbikizia mali pamoja na kutawala kwa miaka zaidi ya 24.

Mwishoni mwa maisha yake Nyerere aliishi kama mkulima wa kawaida kijijini kwake Butiama. Alipatwa na kansa ya damu (leukemia) na kufariki Uingereza wakati wa kutibiwa katika mji wa London tarehe 14 Oktoba, 1999. Alizikwa mahali pa kuzaliwa kwake, kijiji cha Butiama.

Machapisho ya mwl.Julius K. Nyerere

• Freedom and Socialism.Mkusanyiko wa maandiko na hotuba, 1965-1967 (1968)
• Freedom & Development, Uhuru Na Maendeleo (1974)
• Ujamaa - Essays on Socialism' (1977)
• Crusade for Liberation (1979)

==============

Kuhusu Mwalimu Nyerere: Na, Padre Arthur H. Wille, M.M.

Nilikutana kwanza na Julius Kambarage Nyerere mwaka 1955. Wakati huo nilikuwa nimetumwa na Msgr. Gerard Grondin, Kiongozi wa Kikatoliki wa Awali wa Wilaya ya Musoma, Tanzania (iliyokuwa inaitwa Tanganyika hapo awali) kufungua misheni mpya kati ya Kundi la Kikabila la Zanaki (ambalo hapo awali lilikuwa linaitwa kabila). Nilipowasili Tanzania mwishoni mwa mwaka 1951, baada ya kutumia miezi kadhaa katika Misheni ya Nyegina, nilienda na padri mwingine wa Maryknoll, Padre Edward Bratton, kuanzisha misheni kati ya Kundi la Kikabila la Simbiti huko Komuge.

Ni wakati wa kazi yangu huko Komuge ndipo nilipokuja kuwasiliana kwa mara ya kwanza na Maria Waningo, binti wa Gabriel Magige na mkewe Anna Nyashiboha.

Wakati huo alikuwa anaishi kijijini Baraki na wazazi wake. Baadaye angeolewa na Julius Nyerere. Baba yake Gabriel Magige alikuwa mmoja wa nguzo za jamii ya Kikatoliki huko Komuge. Alikuwa mmoja wa wanaume watano wa kwanza wa Simbiti kubatizwa mwaka 1933 katika misheni mpya ambayo Wamisionari wa Afrika (ambao hapo awali walikuwa wanaitwa Wafadhili Weupe) walikuwa wameanzisha Butuli katika Wilaya ya Tarime kwa watu wa Luo.

Butuli haikuwa mbali na Baraki ambapo Gabriel alikuwa anaishi. Imani yake na hamu ya kubatizwa ilikuwa kubwa sana hivi kwamba yeye na wanaume wengine wanne walikubali kusoma kwa ajili ya ubatizo kwa lugha nyingine ya kikabila, Luo. Luo walikuwa wametoka Kenya na kuingia Tanganyika. Walipigana na Kundi la Kikabila la Simbiti na kuchukua ardhi yao baadhi yake.

Uhusiano kati ya Luo na Simbiti haukuwa wa kirafiki. Licha ya hilo, Gabriel Magige alienda Butuli kujiandaa kwa ubatizo na akabatizwa huko. Yeye na wanaume wengine wanne wa Simbiti ambao walirudi naye walianza kuzieleza Simbiti wengine. Nilivutiwa nilipomjua. Alikuwa mtu mwenye imani kubwa na ujitoaji kwa kanisa. Alipitisha imani hiyo hiyo na upendo wa kanisa kwa watoto wake.

Wakristo wa eneo hilo walimheshimu sana Gabriel na mkewe Hanna. Waliniambia hadithi ya jinsi imani yake ilivyokuwa imara. Siku moja usiku wa Jumamosi wezi walipora ng'ombe wake wote. Alipoamka na majirani zake kugundua kwamba ng'ombe wake wote walikuwa wameporwa, walimsihi apige yowe, ishara ya Kiswahili kwamba ng'ombe wameporwa.

Unapotoa ishara hii, vijana wote hufika na mishale yao na mikuki kuwafuata wezi ili kurejesha ng'ombe walioibiwa. Majirani zake walimhimiza Gabriel atoe ishara hiyo. Alijibu kwamba ilikuwa Jumapili. Kwanza alipaswa kwenda kanisani kwao kidogo na kuomba. Baada ya kutekeleza wajibu wake wa Jumapili, alirudi nyumbani kwake na kutoa ishara kwamba ng'ombe wake walikuwa wameporwa. Ingawa muda ulikuwa umepita, yeye na vijana walifanikiwa kurejesha ng'ombe wake wote.

Mwaka 1946 wakati Wamisionari wa Maryknoll walipoingia Musoma walikuwa wanaishi na Wamisionari wa Afrika ambao walikuwa wamekuwa wakifanya kazi katika eneo hilo kujifunza sera na mipango yao ya kuwabadilisha watu.

Katika Wilaya ya Musoma kulikuwa na makabila madogo madogo ya Kibantu kama vile Kwaya, Jita, Kiroba, Kabwa, Zanaki, Ikizu, Shashi, Nata, Ikoma, Issenye, Simbiti, Sweta, Surwa, Hasha, na sehemu za Sukuma. Pia kuna watu wa Luo ambao ni wa kabila la Nilotic pamoja na kikundi kidogo cha Batatiro ambao ni wa kabila la Hamitic la Nilotic.

Mwaka 1955 Msgr. Gerald Grondin aliniarifu kwamba nilipangiwa kufungua misheni kati ya watu wa Zanaki. Pia aliniambia kwamba nilikuwa na bahati kwa sababu kulikuwa na mtu huko, Julius Nyerere, ambaye angeweza kunifundisha lugha yake ya kikabila au lugha yake. Msgr. Grondin na mimi tulikwenda kumwona Julius Nyerere katika kijiji chake cha Butiama kumuuliza ikiwa atakuwa tayari kunifundisha lugha yake ya Zanaki.

Alifurahi sana aliposikia kwamba tulikuwa tunaenda kujenga misheni kwa watu wake. Alikubali kuhamia katika mji wa Musoma kunifundisha lugha yake kwa sababu angetaka pia kunisaidia kufungua shule ya msingi kati ya watu wa Zanaki. Mwalimu mmoja tu alikuwa amewahi kufanya kazi kati ya watu wa Zanaki. Hakufaulu. Alikuwa ametoka kijiji cha Bulige ambapo Julius Nyerere alizaliwa na kukulia.

Julius alinieleza kwamba yeye mwenyewe hakuweza kwenda shule ya msingi kwa sababu baba yake alikuwa mtumwa kwa Mkabila wa Zanaki. Watu wa kikabila walikuwa wakimiliki kila kitu. Ikiwa Mkabila wa Kizanaki alikuwa na familia kubwa, aliwapeleka kazi za mashamba. Nilielewa hapo nilipomwona Julius nikifundisha pamoja nami. Alikuwa akisoma kila kitu nilichokuwa nikifundisha kwa wanafunzi wa darasa la kwanza.

Tulifungua shule ya msingi katika mji wa Kikabila wa Nyabita. Julius alihudhuria kila mkutano wa kijiji. Nilimpa kazi ya kutunza miundo mbinu ya shule. Aliweza kutumia kalamu, karatasi, na fomu kusaidia kufundisha wanafunzi. Alifaulu sana kwamba alishinda uchaguzi wa kijiji na kuchaguliwa kuwa mwenyekiti wa kijiji. Alikuwa mtu wa kwanza wa Zanaki kusafiri kwenda Marekani na kuzungumza na watu wa nchi za Magharibi juu ya mabadiliko ambayo yalitakiwa kutokea katika nchi ya Tanganyika.

Mwaka 1956 alinitafutia mchumba. Mwaka 1958 alimwoa Maria Magige, binti wa Gabriel. Walikuwa na watoto watano, mmoja wa kike na wanne wa kiume. Julius alikuwa kiongozi wa kisiasa ambaye alikuwa akisisitiza kwamba watoto wote wa Tanganyika watakuwa huru. Mwaka 1958 alisafiri kwenda Uingereza na kutoa hotuba katika Chuo Kikuu cha Makerere huko Uganda.

Kila mmoja wetu alikuwa na kazi yake. Julius alikuwa kiongozi wa kisiasa. Mimi nilikuwa mmisionari. Mke wangu alikuwa ni mlezi wa familia. Alitupa nafasi ya kumfundisha Maria ili aweze kuwa mwalimu kati ya watu wa Zanaki. Nilimfundisha nyumbani kwake. Alielewa mazingira ya wanafunzi wa Kizanaki kwa sababu alizaliwa na kukulia katika jamii yake. Wakati nilipotoka Tanzania, alikuwa ameanza kufundisha shule ya msingi katika kijiji cha Nyabita.

Tulipokutana mwishowe, Julius alikuwa ameanza kuona kwamba kwa siasa peke yake hatuwezi kupata uhuru. Watu wa Tanganyika walihitaji pia uhuru wa kiroho. Alitambua kwamba Mungu alikuwa anaendelea kutawala duniani kote. Uislamu na Uhindu walikuwa dini zinazoenea haraka barani Afrika. Alikuwa amesafiri kwenda Ulaya na Amerika Kaskazini. Alikuwa na wasiwasi kuhusu watoto wa Tanganyika kuendelea kuwa wakoloni wa Uingereza. Alikuwa na uhakika kwamba hii ingebadilika tu ikiwa watu wa Tanganyika wangekuwa wakristo. Mwaka 1962 alinipeleka Italia na kuniomba niingie Seminari ya Kilatini na kuwa padri wa Kikatoliki.

Sisi wawili tulisalimiana mwisho katika uwanja wa ndege wa Mwanza mwezi wa nane mwaka 1962. Nilikuwa nimetoka Butiama na nimemtembelea katika nyumba yake ya mjini Musoma. Aliniaga palepale na akaendelea kusafiri kwa ndege kwenda Dar es Salaam.

Baadaye nilikutana naye katika Jimbo la Musoma. Nilimweleza kwamba sikuwa tena na mpango wa kwenda Italia. Nilikuwa nikifikiria kwenda nchini Marekani kusoma Kanuni ya kijeshi. Nilimwambia kwamba nilikuwa na imani ya kutoka nyuma mbele, kwamba watu wa Afrika wanahitaji kupata uhuru wa kiroho kabla ya kupata uhuru wa kisiasa. Alikubali. Nilifurahi sana wakati niliposikia kwamba alikuwa amebatizwa. Mimi ni mwangalizi wa malaika wake. Ninatumaini kumuona mbinguni.

Mnamo Machi, 1955, Julius Nyerere alipokwenda New York kuhutubia mkutano wa Baraza la Udhamini kuhusu Ripoti ya Tatu ya Umoja wa Mataifa ya Kuzuru Tanganyika, serikali ya Uingereza iliishinikiza Idara ya Mambo ya Nje ya Marekani kizuie harakati za Nyerere huko New York kwenye eneo la kilomita nane kutoka jengo la Umoja wa Mataifa na kuzuia kubaki kwake kwa masaa 24 baada ya kutoa taarifa mbele ya Baraza la Udhamini.

Nyerere alishangaza baraza hilo kwa kauli yake: "Sera ya TANU siyo ya ubaguzi bali ya undugu. Ninaamini hii pia ni sera muhimu ya Mamlaka ya Utawala."

Nyerere alipata sifa kubwa kutokana na kujitokeza kwake mbele ya Baraza la Udhamini la Umoja wa Mataifa.

Kabla ya Nyerere kwenda mkutanoni mbele ya Baraza la Udhamini la Umoja wa Mataifa, serikali ilijaribu kuwashawishi kanisa Katoliki na Protestanti wakataze walimu wao kujiunga na TANU. Walikataa.

Padri Walsh alikuwa Mtendaji wa Baraza la Maaskofu katika Masuala ya Elimu ya shule zilizoko mipaka ya nchi zote na si ya askofu mmoja. Alikuwa na jukumu la kuajiri walimu wa St. Francis, Pugu ambako Nyerere alikuwa anafundisha.

Serikali kisha ilijaribu kumshawishi Walsh awazuie Julius kwenda Umoja wa Mataifa. Viongozi kadhaa wa TANU pia walimshawishi Walsh amruhusu Julius kwenda. Kwa sababu Nyerere angeondoka kwa mwezi, idhini ilibidi ipatikane kutoka Idara ya Elimu ambayo ililipa mishahara ya walimu wote. Mkuu wa idara hiyo alimpeleka Walsh kumuona Gavana Twining.

Gavana alimwambia Walsh kwamba haikuwa na maana kwamba serikali inapaswa kulipa mshahara wa mtu ambaye alikuwa akifanya kazi ya kudhoofisha utawala wake mwenyewe. Gavana Twining alikosea kabisa kuelewa tabia na shughuli za Nyerere. Julius mwenyewe aliniambia kwamba gavana alimchukulia kama mtu mbaya na mchokozi.

Walsh alitumia fursa hiyo na kumruhusu Julius kwenda Umoja wa Mataifa. Hakujua mshahara ungekuja wapi. Alishangilia kwamba maaskofu wangeruhusu kutafuta pesa kutoka vyanzo vingine.

Gavana na mawaziri wake waliendelea kujaribu kushawishi maaskofu wasiunge mkono Nyerere na TANU. Walijibu kwamba ingekuwa makosa kuwanyima harakati inayokua na yenye nguvu kati ya Waafrika wale walioelimishwa ambao walikuwa watu pekee wenye uwezo wa kutenda kwa uwajibikaji na ambao ushawishi wao ungeaminika kuunga mkono sera za wastani.

Hatimaye katibu mkuu alimwita Walsh na kumwomba akatae kumpa ruhusa Nyerere kwenda New York kwa sababu alikuwa anawakilisha harakati ya kisiri. Walsh alijibu kwamba si harakati ya kisiri kwa sababu serikali ilikuwa imetunga sheria ya kuzuia vurugu hivi karibuni. Haikuwahi kutumia sheria hiyo dhidi ya Nyerere au TANU.

Mwishoni mwa Februari wakati Nyerere aliondoka kwenda New York, hakukuwa na ugumu wowote kupata pasipoti kutoka serikalini.

Ilikuwa wazi kutokana na hatua zake kwamba Walsh alifuata Barua ya Maaskofu Katoliki wa Tanzania ya 1953. Kwa wadhifa wake wa rasmi, Walsh aliandika barua kwa Nyerere kwamba Kanisa Katoliki lilikuwa na hamu kubwa sana kwa Waafrika kufikia maendeleo kamili. Kwa hiyo hawangewazuia walimu (isipokuwa mapadri) kujiunga na TANU au kuwa viongozi wa TANU.

Kuhusu Nyerere mwenyewe, Baraza la Maaskofu Katoliki lilikuwa daima limeona kuwa ni mwalimu bora, mwenye ufanisi, mwaminifu, na mchapakazi. Ikiwa angeamua kwamba hawezi tena kuendelea kuwa mwalimu na kiongozi wa harakati ya kitaifa, baraza lingesikitika na lingependa yeye ajue shukrani zao kwa huduma zake.

Majibu ya Nyerere yalikuwa ya shukrani na ukarimu. Machi 22, 1955, alijiuzulu kutoka kwa nafasi yake kama mwalimu wa historia na akabaki bila kazi. Hii ilikuwa moja ya ishara kuu alizotoa kwa ajili ya Waafrika wenzake. Hakukuwa na mali wakati huo, lakini sasa alikuwa na familia ya kuitunza. Alikuwa na mtoto Andrew na binti Anna.TANU ilimtolea 420 shilingi (sawa na $60) kwa mwezi, lakini alikataa. Ilikuwa wakati huu ambapo alirudi kijijini kwake Butiama katika eneo la Zanaki. Nilikutana naye na kumlipa kufundisha lugha yake ya Zanaki.

Vikundi vingine viwili vya kisiasa vilianzishwa wakati huu. Kimoja kilikuwa Chama cha Taifa cha Tanganyika. David Stirling na Robin Johnston walikuwa waanzilishi wa T.N.S. Kilikuwa kikizingatia kanuni za Azimio la Capricorn lililofanyika katika Mkutano wa Salima uliofanyika Nyasaland (sasa Malawi) mwezi wa Juni, 1956.

Chama cha pili kilikuwa Chama cha Tanganyika cha Umoja. U.T.P. kilianzishwa katika makazi ya gavana huko Lushoto. Ivor Bayldon na marafiki zake Wazungu walio wachache walianzisha chama hiki kama chama cha aina ya kikabila. Kilikuwa "chama kipenzi cha gavana." Pia kilichukua baadhi ya vipengele vya Azimio la Capricorn.

Nyerere aliishambulia vyama vyote viwili vilivyokuwa havina msaada mkubwa kutoka kwa idadi kubwa ya watu Waafrika. Aliitumia Tamko la Uhuru la Marekani na Tamko la Haki za Binadamu la Umoja wa Mataifa kudai "mtu mmoja kura moja" kuvunja vyama vyote viwili hivi. Kamwe havikuwa changamoto kwa TANU.

Mnamo 1956, Nyerere alikwenda Marekani kwa mara ya pili kwa mwaliko wa Maryknoll Fathers and Brothers. Walimwalika kuja kutoa mihadhara katika vyuo mbalimbali huko Washington, Boston, New York, na Chicago ili kupata fursa ya kutafuta masomo ya wanafunzi wake vijana.

Padri William Collins, ambaye alishuhudia harusi ya Julius na Maria Musoma alipokutana naye alipofika. Mwaliko huu pia ulimruhusu kutoa hotuba katika U.N. Tarehe 20 Desemba, 1956, alionekana mbele ya Kamati ya Nne ya U.N. Mara nyingine tena aliuelezea hali ya kikabila nchini Tanganyika ambapo Wazungu 20,000 walidhibiti Baraza la Utekelezaji na Baraza la Sheria. Aliomba sajili ya pamoja na kura ya kila mtu.

Ikiwa madai haya ya TANU yangekubaliwa, utawala ungewaonyesha watu kwamba wangeweza kutimiza matarajio yao halali kupitia njia za kidemokrasia. Katika mjadala, Nyerere alionyesha kwamba Chama cha Waasia pia kilipinga mfumo wa kupiga kura ambao ungeipa kura karibu kila mtu wa Waasia wakati wakipunguza kwa kiasi kikubwa kwa Waafrika. Nyerere alisema kwamba hapakuwa na mgogoro kati ya Waafrika na Wazungu. TANU ilikuwa inapinga tu sera za Kiingereza.

Mwaka ufuatao, mwezi wa Juni, 1957, kulikuwa na mkutano mwingine wa Baraza la Udhamini kuhusu Tanganyika. Gavana Twining alimtuma Sir Andrew Cohen ambaye hivi karibuni alikuwa amemaliza muda wake kama Gavana wa Uganda, John Fletcher-Cooke, waziri muhimu katika Utawala wa Kikoloni wa Tanganyika na Tom Marealle, kiongozi wa kipekee wa kabila la Chagga. Waafrika walimchukulia kuwa ni mpambe wa Uingereza. Marealle hakuwa mwanachama rasmi wa Ujumbe wa Uingereza.

Alijitokeza kufikisha mtazamo wa Kiafrika kwa kudai uhuru. Nyerere alisaidia mtazamo wa Marealle na kuendelea kuthibitisha kwamba TANU haikuwa kikabila, lakini mara kwa mara walikuwa wameeleza kwamba hawakutaka kutumia ubaguzi dhidi ya kundi lolote. Alihitaji kwamba asilimia 98 ya idadi ya watu wapewe asilimia 50 ya viti visivyo rasmi katika Baraza la Sheria badala ya kumi ambavyo walikuwa wamepunguzwa.

Asilimia mbili ya idadi ya watu, Wazungu na Waasia walikuwa na viti 20. Hata hivyo, serikali haikuwa na nia ya kufanya hivyo.

Hatua yake ya pili ya kupunguza ukabila ilikuwa kuchanganya wanafunzi wa sekondari wanaosoma katika shule za bweni. Badala ya kuhudhuria shule katika wilaya au eneo la kikabila lao, walitumwa maeneo mengine ya nchi ili wajifunze kuishi na kuthamini wanafunzi wa makabila mengine.

Labda mashambulizi makuu kwa ukabila yalitokana na umuhimu alioutia lugha ya Kiswahili kama lugha ya taifa. Kila mahali ilikuwa wazi jinsi serikali ilivyokuwa ikipigania Kiswahili. Kiingereza kilibaki kuwa lugha ya kisheria ya nchi, lakini kiliachwa nyuma sana nyuma ya Kiswahili. Kulikuwa na jitihada kubwa katika elimu ya watu wazima kote nchini.

Madarasa makubwa ya elimu ya watu wazima kote nchini pia yalisaidia Kiswahili kuenea siyo tu kati ya wanafunzi, bali kati ya watu kwa ujumla. Pia ilikuwa nguvu ya kuunganisha nchi. Leo Tanzania inaendelea kuwa kielelezo cha umoja wa makabila. Hii ni moja ya urithi mkubwa ambao Nyerere aliacha kwa watu wake.

Mnamo Januari, 1967, baada ya mkutano wa siku tatu katika mji wa Arusha, Kamati Kuu ya Taifa ya TANU Nyerere alitangaza Azimio la Arusha. Azimio hili lilipingwa vikali wakati wa mkutano huu.

Mwanachama wa Kamati Kuu ya Taifa, Philipo Hosea, ambaye alishiriki katika mkutano huu, aliniambia kwamba Oscar Kambona alikuwa dhidi ya azimio hili na alimkabili Nyerere wakati wa mkutano. Katika nyakati mbili ambazo wajumbe walikuwa wamegawanyika, Nyerere, Kambona na Kawawa waliondoka kutoka mkutano mkuu na kufanya majadiliano kati yao. Baada ya majadiliano haya ilikuwa wazi kwamba Kawawa alimuunga mkono Nyerere dhidi ya Kambona.

Hoja kuu ya Azimio la Arusha ilikuwa kwamba Tanzania ingefuata falsafa ya kisiasa ya Ujamaa. Mwaka wa 1955 wakati Julius alikuwa ananifundisha alinieleza matumaini yake ya kuanzisha serikali ambayo ingekuwa msingi wa utamaduni wa Kiafrika. Aliona udhaifu wa Ukomunisti na Ukapitalisti ambao wakati huo ulikuwa unashiriki katika Vita Baridi.

Alihisi kwamba ingekuwa bora kwa nchi yake kuwa na serikali ambayo ingefuata kanuni ambazo zilikuwa zimeongoza maisha ya Waafrika kabla ya wageni kuja Afrika na kuchukua udhibiti wa nchi zao kisiasa. Aliuelezea Ujamaa kama njia ya maisha kama ilivyokuwa inavyoishiwa katika familia kubwa ya Kiafrika. Katika familia kubwa kila mmoja ana hisa katika kila kitu kinachohitajika kwa maisha. Pia kuna umiliki binafsi wa kila anachozalisha au anachokifanya. Ardhi ilikuwa daima ni ya kikabila. Kila mtu katika kabila alikuwa na haki ya kuwa na ardhi ili aweze kulima chakula kinachohitajika kwa maisha. Maji pia yalishirikiana. Hakuna mtu aliyeweza kudai chemchem ya maji kama mali yake. Kila mtu anahitaji maji kwa maisha. Kwa upande mwingine, ikiwa mtu anaunda nyumba, mtu huyu anamiliki nyumba hiyo. Chakula anacholima kinamilikiwa na mtu aliyeleta.

Nyerere alihisi kwamba kanuni hizi zingetumiwa kama msingi wa serikali ya Tanganyika ili utajiri wa nchi uwanufaishe kila mtu katika nchi. Alikuwa anaifahamu Tanganyika ilikuwa na utajiri mkubwa wa madini. Kuna akiba kubwa sana za chuma na makaa ya mawe katika kusini mwa Tanganyika. Katika kipindi hiki cha maendeleo yao, watu wa nchi hawakuwa na uwezo wa kuendeleza rasilimali hizi. Aliona ilikuwa bora kuziacha zibaki hazijatumiwa hadi wakati Tanzania itakapokuwa imeendelea na kuweza kuzitumia rasilimali hizi badala ya kuruhusu kampuni kubwa za kigeni zije na kuzitumia utajiri huu kwa faida yao wakati wakilipa mishahara midogo tu kwa wafanyakazi wa Tanganyika.

Ilikuwa ya kuvutia kwangu kwamba Padri John Civille aliandika disertesheni yake ya uzamili kuhusu "Ujamaa wa Kisoshalisti: Uchambuzi wa Kisoshalisti cha Julius K. Nyerere kulingana na Mafundisho ya Kanisa Katoliki." Inapatikana katika "Tanzania na Nyerere: Utafiti wa Ujamaa na Uzalendo" na William R. Duggan na John R. Civille iliyochapishwa na Orbis Books huko New York mwaka wa 1976.Kitabu kinaelezea jinsi karibu ni falsafa ya kisiasa ya Ujamaa ya Nyerere na mafundisho ya Kanisa Katoliki kuhusu haki za binadamu na uhusiano wa raia na serikali. Nilikumbuka jinsi Julius alivyonieleza jinsi alivyokuwa na hamu baada ya ubatizo wake kuelewa Imani yake ya Katoliki. Sio tu alisoma, lakini alijifunza mashauri yote ya Papa wakati alipokuwa Chuo Kikuu cha Makerere.

PIA, SOMA:

• Julius Nyerere Mtume wa Afrika 1950s - Julius Nyerere Mtakatifu Mwenye Kheri 2000s
• Afrika Kusini yaenzi mchango wa Hayati Mwl. Julius Kambarage Nyerere
• Mwl. Nyerere Shujaa wa Afrika Asiyeimbika